Quan hệ sản xuất là gì? Ví dụ cụ thể về quan hệ sản xuất như thế nào?

Nội dung chính

• Quan hệ sản xuất là gì?
• Ví dụ cụ thể về quan hệ sản xuất như thế nào?
• Hiện nay theo pháp luật lao động Việt Nam xây dựng quan hệ lao động như thế nào?

Quan hệ sản xuất là gì?

Quan hệ sản xuất là các quan hệ xã hội mà con người tạo ra trong quá trình sản xuất và phân phối hàng hóa, dịch vụ. Đây là một khái niệm quan trọng trong lý thuyết kinh tế chính trị, đặc biệt là trong chủ nghĩa Marx.

Quan hệ sản xuất bao gồm ba mặt chính:

- Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất: đây là quan hệ về quyền sở hữu và kiểm soát các công cụ, máy móc, đất đai, và nguyên liệu cần thiết cho sản xuất. Trong các xã hội khác nhau, quan hệ sở hữu có thể rất khác nhau. Ví dụ, trong xã hội phong kiến, đất đai chủ yếu thuộc về quý tộc và địa chủ, trong khi trong xã hội tư bản, tư liệu sản xuất thường thuộc về các doanh nghiệp tư nhân.

- Quan hệ tổ chức lao động sản xuất: đây là cách thức mà lao động được tổ chức và quản lý trong quá trình sản xuất. Nó bao gồm việc phân công công việc, quản lý lao động, và các quy trình sản xuất. Trong các hệ thống sản xuất khác nhau, cách tổ chức lao động cũng khác nhau. Ví dụ, trong hệ thống sản xuất công nghiệp hiện đại, lao động thường được tổ chức theo dây chuyền sản xuất và sử dụng công nghệ cao.

- Quan hệ phân phối sản phẩm lao động: đây là cách thức mà sản phẩm và lợi nhuận từ sản xuất được phân phối giữa các thành viên trong xã hội. Quan hệ này quyết định ai sẽ nhận được bao nhiêu từ sản phẩm lao động. Trong xã hội tư bản, lợi nhuận thường được phân phối dựa trên vốn đầu tư và công sức lao động, trong khi trong xã hội xã hội chủ nghĩa, sản phẩm lao động có thể được phân phối dựa trên nhu cầu và đóng góp của mỗi người.

Quan hệ sản xuất không chỉ ảnh hưởng đến cách thức sản xuất mà còn định hình cấu trúc xã hội và quyền lực. Ví dụ, trong xã hội tư bản, những người sở hữu tư liệu sản xuất thường có quyền lực kinh tế và chính trị lớn hơn.

Quan hệ sản xuất là gì? Ví dụ cụ thể về quan hệ sản xuất như thế nào? (Hình từ Internet)

Ví dụ cụ thể về quan hệ sản xuất như thế nào?

Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về quan hệ sản xuất, những ví dụ này minh họa cách mà quan hệ sản xuất được thể hiện trong các ngành nghề và lĩnh vực khác nhau.

- Nhà máy sản xuất ô tô:

+ Quan hệ sở hữu: chủ nhà máy sở hữu các phương tiện sản xuất như máy móc, nhà xưởng và vốn đầu tư.

+ Quan hệ tổ chức lao động: công nhân làm việc theo ca, được phân công nhiệm vụ cụ thể như lắp ráp, kiểm tra chất lượng, và vận hành máy móc.

+ Quan hệ phân phối: Lợi nhuận từ việc bán ô tô được phân phối giữa chủ nhà máy và công nhân dưới dạng lương và thưởng.

- Nông trại hữu cơ:

+ Quan hệ sở hữu: Nông trại có thể thuộc sở hữu của một cá nhân hoặc một hợp tác xã.

+ Quan hệ tổ chức lao động: Nông dân làm việc theo mùa vụ, sử dụng các công cụ và kỹ thuật canh tác hữu cơ.

+ Quan hệ phân phối: Sản phẩm nông sản được bán ra thị trường, lợi nhuận được chia sẻ giữa các thành viên của hợp tác xã hoặc trả lương cho nông dân.

- Công ty công nghệ:

+ Quan hệ sở hữu: Công ty thuộc sở hữu của các cổ đông và nhà đầu tư.

+ Quan hệ tổ chức lao động: Nhân viên làm việc trong các bộ phận khác nhau như phát triển phần mềm, marketing, và hỗ trợ khách hàng.

+ Quan hệ phân phối: Lợi nhuận từ việc bán sản phẩm và dịch vụ công nghệ được phân phối dưới dạng cổ tức cho cổ đông và lương thưởng cho nhân viên.

Hiện nay theo pháp luật lao động Việt Nam xây dựng quan hệ lao động như thế nào?

Theo Điều 7 Bộ luật Lao động 2019 quy định thì pháp luật lao động Việt Nam xây dựng quan hệ lao động như sau:

- Quan hệ lao động được xác lập qua đối thoại, thương lượng, thỏa thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.

- Người sử dụng lao động, tổ chức đại diện người sử dụng lao động và người lao động, tổ chức đại diện người lao động xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định với sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Công đoàn tham gia cùng với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định; giám sát việc thi hành quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

- Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các tổ chức đại diện của người sử dụng lao động khác được thành lập theo quy định của pháp luật có vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động, tham gia xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định.