Nhận thức là gì, ví dụ về nhận thức? Các giai đoạn của quá trình nhận thức người lao động thế nào?

Nội dung chính

• Nhận thức là gì, ví dụ về nhận thức? Các giai đoạn của quá trình nhận thức của người lao động thế nào?
• Có được kỷ luật người lao động đang bị mất khả năng nhận thức không?
• Những hành vi nào bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động?

Nhận thức là gì, ví dụ về nhận thức? Các giai đoạn của quá trình nhận thức của người lao động thế nào?

Nhận thức (tiếng Anh: cognition) là quá trình tiếp thu kiến thức và hiểu biết thông qua suy nghĩ, kinh nghiệm và giác quan. Nó bao gồm nhiều quy trình như tri thức, sự chú ý, trí nhớ, sự đánh giá, sự lý luận, tính toán, giải quyết vấn đề, đưa ra quyết định, và sử dụng ngôn ngữ.

Nhận thức có thể được chia thành các giai đoạn khác nhau:

- Nhận thức cảm tính: Đây là giai đoạn đầu tiên, nơi con người sử dụng các giác quan để tiếp nhận thông tin từ môi trường xung quanh.

- Nhận thức lý tính: Giai đoạn này liên quan đến việc xử lý thông tin đã thu thập được, bao gồm suy nghĩ, phân tích và đánh giá.

Dưới đây là một số ví dụ về nhận thức:

- Nhận thức về thị giác: Khi bạn nhìn thấy một quả táo đỏ, mắt bạn gửi thông tin về hình dạng, màu sắc và kích thước của quả táo đến não. Não sau đó xử lý thông tin này và nhận biết đó là một quả táo đỏ.

- Nhận thức về âm thanh: Khi bạn nghe một bản nhạc yêu thích, tai bạn tiếp nhận các sóng âm thanh và chuyển chúng thành tín hiệu điện gửi đến não. Não sau đó phân tích các tín hiệu này để nhận biết giai điệu, nhịp điệu và lời bài hát.

- Nhận thức về mùi: Khi bạn ngửi thấy mùi hương của một bông hoa, các phân tử mùi hương kích thích các thụ thể trong mũi, gửi tín hiệu đến não. Não xử lý các tín hiệu này để nhận biết mùi hương của bông hoa.

- Nhận thức về cảm giác: Khi bạn chạm vào một bề mặt mịn màng, các thụ thể cảm giác trên da gửi tín hiệu đến não. Não xử lý các tín hiệu này để nhận biết cảm giác mịn màng của bề mặt.

Các giai đoạn của quá trình nhận thức của người lao động: Quá trình nhận thức của người lao động có thể được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau, tương tự như các giai đoạn trong lý thuyết phát triển nhận thức của Jean Piaget. Dưới đây là một số giai đoạn chính:

- Tiếp nhận thông tin: Đây là giai đoạn đầu tiên, nơi người lao động sử dụng các giác quan để thu thập thông tin từ môi trường làm việc. Ví dụ, họ có thể quan sát, nghe, hoặc cảm nhận các tín hiệu từ máy móc hoặc đồng nghiệp.

- Xử lý thông tin: Sau khi tiếp nhận thông tin, người lao động sẽ phân tích và xử lý thông tin đó. Quá trình này bao gồm việc so sánh thông tin mới với kiến thức đã có, đánh giá và đưa ra các quyết định dựa trên thông tin đó.

- Lưu trữ thông tin: Thông tin sau khi được xử lý sẽ được lưu trữ trong trí nhớ ngắn hạn hoặc dài hạn. Trí nhớ ngắn hạn giúp người lao động nhớ các thông tin cần thiết trong thời gian ngắn, trong khi trí nhớ dài hạn giúp họ lưu giữ kiến thức và kỹ năng quan trọng trong thời gian dài.

- Sử dụng thông tin: Đây là giai đoạn cuối cùng, nơi người lao động áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học được vào công việc thực tế. Quá trình này bao gồm việc thực hiện các nhiệm vụ, giải quyết vấn đề và đưa ra các quyết định dựa trên thông tin đã lưu trữ.

Thông tin mang tính chất tham khảo.

Nhận thức là gì, ví dụ về nhận thức? Các giai đoạn của quá trình nhận thức của người lao động thế nào? (Hình từ Internet)

Có được kỷ luật người lao động đang bị mất khả năng nhận thức không?

Theo Điều 122 Bộ luật Lao động 2019 quy định:

Nguyên tắc, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động

...

4. Không được xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động đang trong thời gian sau đây:

a) Nghỉ ốm đau, điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của người sử dụng lao động;

b) Đang bị tạm giữ, tạm giam;

c) Đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra xác minh và kết luận đối với hành vi vi phạm được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 125 của Bộ luật này;

d) Người lao động nữ mang thai; người lao động nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi.

5. Không xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Theo đó người sử dụng lao động không được xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Những hành vi nào bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động?

Theo Điều 127 Bộ luật Lao động 2019 quy định thì những hành vi bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động bao gồm:

- Xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín, nhân phẩm của người lao động.

- Phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động.

- Xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không có quy định.